Şirin Pancaroğlu: “Çeng, Kadim ve Ulaşılabilir Bir Enstrüman”

Arp sanatçısı Şirin Pancaroğlu, çengin kadim bir enstrüman olduğunu belirterek, “İpek yolu üzerinden Çin’e, Japonya’ya kadar ulaşmış bir çalgı ve bu yol üzerinde de bütün kültürlerde çalınmış. Geçtiğimiz ay Çin’de bu konuda çok ciddi bir hareketlenme oldu. Kadim arplar, arp ve arp türevi çalgılar üzerine bir birlik kurduk. Ben de birliğin başkan yardımcısı olarak seçildim.” dedi.

Kültür ve Turizm Bakanlığının desteklediği “Türk Arpı Projesi” kapsamında çalışmalarını sürdüren ve Türk arpının dünyada tanıtılmasına katkıda bulunan sanatçı, “Ceren Necipoğlu Doğum Günü Özel Konseri ve Türk arpıyla ilgili son çalışmalarına ilişkin AA muhabirine açıklamalarda bulundu.

Pancaroğlu, 2008’de çeng üzerine çalışmaya başladığını belirterek, “Çeng bizim kültürümüzden kaybolmuş bir müzik aleti. Aslında bizim bu coğrafyanın arpı. Tamamen yok olmuş bir çalgı iken üzerine çalışmalar yaptım. Bu vesileyle aslında tabii ki biraz Türk müziğiyle tanışma imkanım oldu. Çünkü 2008 yılına kadar benim Türk müziği konusunda hiç bilgim yoktu. Tamamen Batı geleneği içerisinde eğitim almıştım. Çeng aslında bana bu güzel dünyanın kapılarını da aralamış oldu. Daha sonra Çeng ile icra ettiğim eserleri farklı arplarla yurt dışında ve içinde, festivallerde de seslendirmeye başladım.” şeklinde konuştu.

İngiltere’de 2022’de 24 kitaptan oluşan bir nota koleksiyonunun yayınlandığını aktaran sanatçı, şu bilgileri verdi:

“Bu yayın projesini Kültür Turizm Bakanlığı destekledi. Ardından nota koleksiyonunun üzerine tanıtım aşamaları başladı. Bu nota koleksiyonu, farklı ülkelerde yaşayan arp sanatçıları, arp öğrencileri ve eğitimciler için Türk müziğinden bir kesit sunuyor. Hepsini çaldığınız zaman yaklaşık olarak Türk müziğinin ne olduğunu, müziğin estetiğinin dayandığı temelleri anlayabiliyorsunuz. Dikkatlice yapılmış bir seçki diyelim. Bütün Türk müziğini anlatmıyor ama o verdiği kesitle sizin bir fikriniz oluyor. Dolayısıyla nota koleksiyonunun içine ben aslında bugün bestelenmiş ama bizim geleneğimizin makam olsun, usul olsun temel unsurlarını kullanan eserleri de dahil ettim.”

“2024’te 12 ülkede 60 etkinlik gerçekleştirdim”

Pancaroğlu, 2024’te 12 ülkede 60’ın üzerinde etkinliğe imza attığını aktararak, “21 ayrı şehirde, 3 ayrı kıtada gerçekleştirdik. Bu paylaşımların sonucunda çok yeni ortaklıklar kurmak mümkün oldu. Benim dışımda da yarışmalarda ve konserlerde, öğrenciler, profesyoneller eserleri seslendirmeye başladı. Bu da benim için çok mutluluk verici bir şey.” ifadelerini kullandı.

Projeyle kalıcı ortaklıkların yaygınlaştığına değinen Pancaroğlu, şunları kaydetti:

“Malumunuz çeng aslında Mezopotamya’dan çıkmış. Orta Çağ’da da bizde çalınmış. Kadim bir çalgı ama yolu çok uzun olmuş çengin. İpek yolu üzerinden Çin’e, Japonya’ya kadar ulaşmış bir çalgı ve bu yol üzerinde de bütün kültürlerde çalınmış. Geçtiğimiz ay Çin’de bu konuda çok ciddi bir hareketlenme oldu. Kadim arplar, arp ve arp türevi çalgılar üzerine bir birlik kurduk. En doğuda Japonya’ya kadar olan bütün Havza’da, Hindistan’dan, Orta Asya’dan geçerek izler bırakmış bu çalgı ve benzerlerini koruma altına almak üzere bir birlik bu. Hem tanıtmak hem kaybolmuş çalgıları yeniden yapmak için kuruldu. Ben de birliğin başkan yardımcısı olarak seçildim.”

Şirin Pancaroğlu çalgılar üzerinden dostluklar kurup, konuşabildiğinin altını çizerek, “Çin’le kültürel anlamda çok az ortaklığımız var. Ama kendi alanımda bunu gerçekleştirebilmiş olmak ya da buna vesile olmak beni çok mutlu etti. Orada bir müze de var. Çalışmalar yapacağız orada.” diye konuştu.

“Nota koleksiyonuna dayalı bir yarışma yapmak istiyorum”

Yayın projesinin ikinci aşamasında da önemli çıktılar olduğuna değinen Pancaroğlu, “Arp dünyası için daha evvelden hazırlanmış çok kapsamlı bir makam usul kitabı şimdi online kaynak olarak tüm dünyadan ulaşılabilir olacak. Diğer nota koleksiyonu da zaten İngiltere’de yayınlandı ve dünyanın en büyük nota dağıtımcısı tarafından her tarafta dağıtılmaya başlandı bu ay itibarıyla. Tamamen indirilebilir, ulaşılabilir.” dedi.

Sanatçı, projeyle her yere bakanlığın logosunu yansıtabilmekten mutluluk duyduğunu kaydederek, “Kültür elçiliği gibi bir misyonu da böylece biraz tatmış oldum aslında. İnşallah bundan sonra destekler daha büyük olur. İkinci aşaması ocak sonu bitiyor. Dolayısıyla şimdi raporlamalarımıza geçtik. Şimdi de üçüncü aşama için bir başvuru yapacağız.” ifadelerine yer verdi.

Birkaç sene sonra Atatürk Kültür Merkezi’nde (AKM) bu nota koleksiyonuna dayalı bir yarışma yapmayı hayal ettiğini söyleyen Pancaroğlu, “Bir uluslararası arp yarışması yapabilmek ve katılımcıların hepsinin sadece bizim müzikleri çalmasını istiyorum. İçinde tabii ki kadim eserler de yeni eserler de var. Türkiye’de yaşayan bestecilerin, daha yeni müzik tarzını ortaya koyduğu eserleri de dahil etmeye gayret ediyorum. Geçmişimizi, bugünümüzü ve inşallah geleceğimizi de yansıtan bir çalışma olsun. Başka çalgılar için örnek olsun. Bunu yaparken hiçbir zaman için hani şuna faydası olsun demedim. Amaç her zaman o kültürel mirasın görünür ve aktarılabilir olması.” değerlendirmesini yaptı.

“Ceren Necipoğlu İstanbul Uluslararası Arp Festivali”nin arp alanına bir soluk getirdiğinin altını çizen sanatçı, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Ceren Necipoğlu çok değerli bir eğitimciydi. Festival, kendini eğitime adamış bir insanı merkezine alıyor. Ondan ilhamla burada bir hareket yaratmaya çalışılıyor. Umarım ilerleyen kuşaklar da meslektaşlar daha iyi ilişkiler içinde olur. Ben bunun çok eksik olduğunu görüyorum. Meslektaş olmayı da bilmiyoruz maalesef. Biraz bireysel endişeler, kaygılar çok baskın olabiliyor ve insanları küçük küçük odalara hapsedebiliyor. Bir araya geldiğiniz zaman ortaya çıkacak olan sinerji ve ilerleme çok farklı. Bu konser kapsamında Türk Arpı Nota Koleksiyonu’ndan eserler sunma imkanım oldu. Bu da tabii çok şey, benim için çok anlamlı. Ceren Necipoğlu gerçekten benim diğer yarım gibiydi. Bunun başka insanlara da müzisyenlere de ilham vermesini diliyorum ben. Dolayısıyla bu festival aslında bir ilham kaynağı olmalı “

Türkiye’de ilk kez Türk arpı atölyesi yaptığına değinen Pancaroğlu, “2008’den beri uğraşıyorum. Kendi eğitimlerimde, öğrencilerimde ufak tefek bir şeyler göstermeye çalışıyorum ama ilgi düşük. Ama ilk defa bir atölye yapabildim mesela. Düşünebiliyor musunuz? 2022’de nota koleksiyonu uluslararası ortamda yayınlandı. Dünyada çalınıyor. Bizde atölyesi ilk defa olabiliyor. Biraz kapalı bir alan. Türkiye’den genç arp sanatçıları nota koleksiyonuna eserler seslendirdi. Bu güzel bir şey mesela.” dedi.